ژنیکوماستی چیست؟

این اختلال با عدم تعادل هورمون های بدن عمدتا استروژن و تستوسترون مرتبط است. به هر علتی که تعادل هورمون‌ها در بدن آقایان به نفع هورمون‌های زنانه مختل شود یعنی سطح تستوسترون خون پایین یا سطح استروژن بالا برود انتظار داریم که ژنیکوماستی بوجود بیاید.

در بدو تولد به دلیل افزایش سطح استروژن مادری در گردش خون نوزاد و در پسران نوجوان نیز به دلیل عدم تعادل استرادیول و تستوسترون این پدیده بصورت طبیعی دیده می‌شود. در مردان بالای ۶۰ سال هم، بزرگ شدن طبیعی سینه  به دلیل کاهش سطح تستوسترون و تغییر نسبت تستوسترون به استروژن بوجود می‌آید.

بزرگ شدن غیر طبیعی سینه  مردان می‌تواند نتیجه موارد زیر باشد:

بزرگ شدن غیر طبیعی سینه  مردان در اثر داروها

استروئیدهای آنابولیک، مواد مخدر، سایمتیدین، ماری جوانا اسپیرونولاکتون، کتوکونازول و فیناستراید، داروهای زخم معده، داروی ضد اضطراب، دیگوکسین، تیازید، استروژن، فنوتیازین وتئوفیلین و برخی از داروهای شیمی درمانی.

بزرگ شدن غیر طبیعی سینه  مردان در اثر بیماری ها

سرطان بیضه، چاقی، کم کاری بیضه، تومورهای غدد فوق کلیوی، پرکاری تیروئید، سیروز، نارسایی کلیه و سوء تغذیه، تومورهای هیپوفیز و ریه ها.

انواع بزرگی پستان در آقایان:

بزرگی سینه در مردان به پنج نوع اصلی تقسیم می‌شود:

بزرگ شدن  طبیعی سینه مردان (موقتی):

این پدیده را به شکل طبیعی در نوزادان تازه متولد شده بدلیل عدم تعادل هورمونی می‌توان دید.
بزرگ شدن خفیف پستان‌ها بصورت طبیعی در پسران از سنین نوجوانی شروع می‌شود که می‌تواند تا اوایل جوانی ادامه یابد و سپس فروکش می‌کند. بروز طبیعی این پدیده مجددا در مردان مسن افزایش می‌یابد.

بزرگ شدن  غیر طبیعی سینه مردان (دائمی):

در اثر  عوامل اکتسابی مثل ماری جوانا، هرویین، مصرف الکل، داروهای ضد ریزش مو مثل فیناستراید، داروهای استروئیدی و تستوسترون و یا بیماری تیرویید، نارسایی کلیه، سیروز و برخی از سرطان‌ها مثل تومورهای بیضه و غدد فوق کلیوی بوجود می‌آید. 

نوع مادرزادی و یا ارثی بزرگی سینه آقایان:

یک سینه یا هر دو سینه ممکن است درگیر باشد. افراد مبتلا از دوران کودکی و نوجوانی درگیر این اختلال هستند و پس از بلوغ بدلیل اوج هومون رشد و هورمون‌های جنسی شاهد بزرگ شدن پستان‌هایشان خواهند بود.

بزرگ شدن یکطرفه:

در این نوع فقط یک سینه درگیر است. برای مشاهده تصاویر ژنیکوماستی از نوع یکطرفه کلیک نمایید.

بزرگی سینه در ورزشکاران:

بدنبال مصرف استروییدهای آنابولیک وتستوسترون و با هدف  آمادگی برای رقابت‌های بدنسازی شایع است. برای مشاهده تصاویر ژنیکوماستی در بدنسازان کلیک نمایید. 

نوع کاذب بزرگی سینه آقایان:

با جمع شدن بافت چربی در سینه ها و بدنبال افزایش وزن ایجاد می‌شود. در بیشتر موارد، این عارضه با ورزش و رعایت رژیم غذایی قابل درمان است. در موارد شدید ممکن است اصلاح جراحی توصیه شود.

آیا وجود هر سینه بزرگی در آقایان معادل ژنیکوماستی  است؟

در پاسخ باید گفت خیر. مطابق تجربه حرفه ای دکتر محمد حدادی اول، بزرگی سینه ها در آقایان می‌بایست شرایط زیر را داشته باشند تا بتوان آن را ژنیکوماستی  تلقی کرد:

۱. سینه ها تا حد غیر معمول بزرگ شده باشند.

۲. بمدت سال‌ها این اختلال در فرد وجود داشته باشد. 

۳. اندازه و رنگ هاله‌ها تغییر پیدا کرده باشد. 

۴.با ورزش و رژیم های غذایی برطرف نشده باشد

معمولا درشکل غیرطبیعی این اختلال اندازه و قطر هاله بزرگتر از سینه طبیعی مردانه و رنگ آن شبیه رنگ هاله پستان در خانم‌ها، گاهی کم رنگ و گاهی پررنگ تر از حالت طبیعی می‌باشد که با رنگ هاله در یک سینه مردانه کاملا متفاوت است. در بیشتر مراجعه کنندگان اختلال دوطرفه است ولی ممکن است این اختلال یکطرفه هم باشد، در موارد دوطرفه معمولا یک سینه بزرگ‌تر از طرف دیگر است. گاهی اوقات بیماران از درد سینه  و حساسیت نیزشاکی هستند. اندازه هاله سینه ها در برخی شرایط مثل سرما و گرما، و با تحریک انگشتان دست تغییر می‌کند که یافته شایعی است.  گاهی خروج ترشحات بیرنگ یا سفید از نوک سینه ها توسط مبتلایان گزارش می‌شود.

مراحل پیشرفت ژنیکوماستی 

ژنیکوماستی معمولا در 4 مرحله دیده می شود:

مرحله اول ژنیکوماستی

فرد یک توده در قسمت مرکزی سینه احساس می‌کند. هنوز اندازه سینه خیلی بزرگ نیست. ممکن است فرد از درد سینه شاکی باشد. نوع طبیعی این اختلال  در نوجوانان به این شکل ظاهر می‌شود و بعد از مدتی خودبخود پسرفت می‌کند. داروها معمولا در مرحله اول اثرگذار هستند.

ژنیکوماستی درجه ۱

مرحله دوم  ژنیکوماستی

مشکل بیمار از یک توده سینه فراتر رفته و فرد متوجه رشد غیر عادی سینه یا سینه های خود می‌شود. ابعاد و رنگ هاله تغییر کرده است و فرد ممکن است از درد نیز شاکی باشد.

ژنیکوماستی درجه ۲

ژنیکوماستی، مرحله سوم

بیشتر بیماران  در این مرحله به پزشک مراجعه می‌کنند. معمولا سینه ها خیلی بزرگ شده‌اند. ابعاد و رنگ هاله تغییر کرده است. اعتماد به نفس در فرد مبتلا کم می‌شود. فرد لباسهای گشاد و آزاد را ترجیح می‌دهد. این افراد در سالن‌های ورزشی و استخر حضور پیدا نمی‌کنند یا اینکه حین راه رفتن سعی می‌کنند با جلو انداختن سر و شانه‌ها به جلو، این اختلال را مخفی کنند. بتدریج راه رفتن فرد خمیده شده، اصطلاحا فرم قوز به خودش می‌گیرد، که این حالت در نوجوانان بیشتر شایع است.

ژنیکوماستی درجه ۳

 ژنیکوماستی پیشرفته، مرحله چهارم

پیشرفته ترین مرحله است. سینه ها بشدت بزرگ و حالت افتاده پیدا کرده اند. نوک سینه‌ها به سمت پایین متمایل شده است. اعتماد به نفس بیمار شدیدا کم شده و فرد دچار تردید در درک هویت جنسی خود می‌شود. حتی ممکن است دچار درجاتی از افسردگی ومشکلات روحی نیز شده باشد.

ژنیکوماستی درجه ۴

برخلاف تصور عموم مردم که فکر می‌کنند در بزرگی سینه آقایان چربی تنها مقصر اصلی است، باید گفت بزرگ شدن پستان‌ها در آقایان نتیجه بزرگ شدن بافت غده ای علاوه بر بافت چربی است. هورمون استروژن مسئول رشد بافت غددی است و این استروژن، هورمون لوتئینیزه کننده (که مسئول ترشح تستوسترون در بیضه هاست) را مهار می‌کند و عدم تعادل هورمونی ناشی از آن منجر به این اختلال می‌شود.

در فرم طبیعی در دوره نوجوانی، افزایش سریعتر استرادیول نسبت به افزایش تستوسترون باعث عدم تعادل هورمونی می‌شود که معمولاً با افزایش تستوسترون و با گذشت زمان بهبود می‌یابد.

تومورهای غدد فوق کلیوی، هیپوفیز و بیضه ها، برخی از اختلالات کبد و غده تیروئید نیز می‌توانند باعث افزایش نسبت هورمون استروژن به تستوسترون شوند. 

از نظر آسیب شناسی تا‌کنون سه نوع فلورید، فیبروز و میانی شناسایی شده‌است که معمولاً به طول مدت اختلال بستگی دارد. نوع فلورید معمولا در مراحل اولیه بیماری دیده می‌شود و این نوع با افزایش بافت عروق و مجاری مشخص می‌شود. نوع فیبروز پس ازگذشت یک سال مشاهده می‌شود که بافت استرومایی بیشتر و بافت مجاری کمتری دارد. تصور می‌شود نوع میانی مرحله قبل از پیشرفت فرم فلورید به فیبری باشد.

درتشخیص افتراقی این بیماری می‌بایست بیماریهایی همچون سرطان پستان، لمفوم، لیپوم و کیست درمویید مد‌نظر باشد.

برداشت کامل بافت های ژنیکوماستی دو طرف بدون استفاده از ساکشن در جوان ۱۸ ساله

 تشخیص ژنیکوماستی چگونه است؟

تشخیص این اختلال بر اساس معاینه بالینی و شرح حال است. بیماران معمولا آقایان جوان و پسران نوجوانی هستند که با بزرگی سینه ها در گریدها و شدت های متفاوت به پزشک مراجعه میکنند. اکثرا از کاهش اعتماد به نفس شاکی هستند. بیماران گاهی بدلیل درد یک سینه یا هر دو سینه مراجعه می کنند. در شرح حال افراد مبتلا، درگیری فامیل، مدت زمان ابتلا به ژنیکوماستی، علائم همراه و مشکلات مربوط به برخی از ارگان‌ها مانند کبد، کلیه، آدرنال، پروستات، ریه، بیضه یا تیروئید مهم می‌باشند.
بررسی دقیق سابقه خانوادگی، سابقه ژنتیکی، داروها و مصرف مواد مخدر نیز باید در نظر گرفته شود. معاینه فیزیکی کامل ودقیق ضروری است. معاینه سر و گردن برای کشف توده غیر طبیعی یا بیماریهای تیروئید می‌بایست انجام شود. سینه ها از نظر ماهیت بافت، وجود توده، تغییرات پوستی، ترشحات نوک سینه، عدم تقارن و وجود درد به بطور کامل باید ارزیابی شوند.

بیضه ها باید از نظر عدم تقارن، بزرگ شدن یا کوچک ماندن بررسی شوند. در مردانی که خصوصیات زنانه دارند درخواست آزمایشات هورمونی و آزمایشات ژنتیک ضروری است.
نوع کاذب این اختلال را می‌بایست ازنوع واقعی آن افتراق داد. در ژنیکوماستی کاذب تجمع بافت چربی جود دارد و این وضعیت اغلب دوطرفه است. در بیشتر موارد، توده چربی برای سال ها باقی می‌ماند. هنگام مشاهده چنین مواردی باید محتاطانه تصمیم گیری شود.